مترجم: سهیلا حاجی‏زاده
منبع:راسخون
 

علائم وجود سنگ کلیه چیست؟

زمانی که اندازه‌ی سنگ بسیار کوچک باشد، هیچ گونه علائمی وجود نداشته و این سنگ‌ها از طریق ادرار دفع می‌شوند. با این‌حال، زمانی‌که اندازه‌ی سنگ بزرگ‌تر بود، علائم سنگ کلیه ممکن است بروز کرده و باعث ایجاد مشکلاتی برای فرد بیمار گردد. در زیر فهرستی از شایع‌ترین علائم مشاهده شده که نشان دهنده‌ی وجود سنگ کلیه می‌باشد، ارائه شده است.

درد ناگهانی و مداوم

وجود سنگ ممکن است باعث درد شدید در پهلوها، کمر، کشاله‌ی ران و اندام تناسلی گردد. برخی مواقع، یک درد به نام کولیک کلیوی نیز ممکن است در دیواره‌های عضلانی حالب به منظور فشار سنگ به سمت مثانه ایجاد شود. این درد ممکن است در سمت چپ و یا میانی شکم رخ دهد. درد ممکن است به حدی شدید باشد که فرد قادر به انجام حرکات نرمال مانند نشستن و ایستادن نباشد.

وجود خون در ادرار

ممکن است اثراتی از خون در ادرار وجود داشته باشد. برخی مواقع این خون در ادرار قابل مشاهده بوده، در حالی‌که برخی مواقع دیگر ممکن است از طریق تست آزمایشگاهی این خون قابل مشاهده گردد. خون در ادرار شاخصی از آسیب به دیواره‌ی بافت حالب در نزدیک و یا داخل کلیه باشد.

ادرار دردناک و مکرر

این علائم سنگ کلیه در حالب و یا بعد از این‌که سنگ از طریق مثانه دفع شد، رخ می‌دهد. عفونت دستگاه ادرار نیز ممکن است همراه با دفع دردناک ادرار ایجاد شود.

درد همراه با تهوع و استفراغ

تهوع و استفراغ همراه با درد شکم، کمر و یا پهلوها نیز ممکن است یک وضعیت بحرانی در مواقع بروز سنگ کلیه باشند. در این مواقع باید به دنبال انجام اقدامات سریع پزشکی بود.
علائم دیگری مانند از دست دادن اشتها، تعریق شدید، ضعف، رنگی شدن ادرار که اغلب صورتی، قرمز و یا قهوه‌ای است، حباب در ادرار، بوی بدبوی ادرار، عدم دفع ادرار و غیره نیز ممکن است مشاهده شود.

گزینه‌های درمان پیشنهادی

درمان وابسته به اندازه کلیه می‌شود. سنگ‌هایی که دارای اندازه‌ی 4 میلی‌متر یا کمتر هستند، به احتمال بالایی از طریق ادرار دفع می‌شوند. با این‌حال، سنگ‌های 5 میلی‌متری ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. سنگ‌هایی که بسیار بزرگ هستند، اکثرا نیاز به انجام روش‌های پزشکی به منظور خارج ساختن آن‌ها از کلیه دارند. بنابراین، تعیین اندازه، علت و نوع سنگ کلیه بسیار مهم می‌باشد. این کار از طریق تست‌های مختلف مانند آنالیز ادرار و خون، اشعه‌ی ایکس، آنالیز سنگ‌هایی که از طریق ادرار از بدن دفع شده‌اند و غیره وجود دارد.

درمان سنگ‌های کوچک‌تر

مصرف آب

سنگ‌های کوچک‌تر معمولا هیچ گونه علامت آزار دهنده‌ای ندارند. اکثر این سنگ‌ها به راحتی از طریق ادرار توسط نوشیدن مقدار زیادی آب دفع می‌شود. نوشیدن 2 تا 3 لیتر آب باعث تصفیه‌ی سیستم ادرار شده که می‌تواند توسط رنگ ادرار شما تعیین گردد، که زمانی که بدن دارای آب کافی است، تقریبا ادرار بدون رنگ می‌باشد.

درمان سنگ‌های بزرگتر

سنگ شکنی برون اندامی با امواج شوکی
در این روش، سنگ به قطعات کوچک‌تر با استفاده از امواج شوک خرد می‌شود. یک دستگاه به نام لیتوتریپتر توسط اورولوژیست مورد استفاده قرار گرفته که در آن از بیمار خواسته شده تا بر روی یک جدول قرار گرفته و امواج شوک با هدف خرد شدن سنگ آزاد می‌شود. نتایج آزمون تصویری به منظور تعیین مکان سنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. امواج از طریق پوست حرکت کرده و به سنگ رسیده و باعث خرد شدن سنگ به قطعات کوچک‌تر شده، به طوری که قطعات بتوانند از طریق ادرار عبور کنند. کل فرایند حدود 45 دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد.
عوارض جانبی این روش درمانی شامل کبودی جزئی در ناحیه‌ی شکم یا پشت، خون در ادرار، خونریزی داخلی در اطراف کلیه‌ها و اندام‌های مجاور، ایجاد درد در هنگام عبور سنگ و غیره می‌باشد. مقدار جزئی بیهوشی نیز در طول این روش مشاهده می‌شود که ممکن است باعث ناراحتی گردد.

روش جراحی سنگ شكنی ﻧﻔﺮوﻟﯿﺘﻮﺗﺮﯾﭙﺴﯽ و نفرولیتوتومی

این روشی است که در آن یک برش کوچک در قسمت پشت بیمار به منظور قرار دادن ابزار تلسکوپی نازک به نام نفروسکوپ ایجاد می‌شود. این ابزار به منظور حذف سنگ از آن مکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورتی‌که سنگ به طور کامل توسط جراحی در طول این روش حذف گردد، نفرولیتوتومی نامیده می‌شود. با این حال، در صورتی‌که اندازه‌ی سنگ بیش از حد بزرگ باشد، پس امواج شوک ممکن است به منظور خرد کردن سنگ مورد استفاده قرار گیرند و بنابراین باعث حدف قطعات کوچک‌تر شوند. این روش به عنوان ﻧﻔﺮوﻟﯿﺘﻮﺗﺮﯾﭙﺴﯽ نامیده می‌شود.
عوارض جانبی این روش ممکن است عدم قضاوت و هماهنگی به واسطه‌ی استفاده از بیهوشی عمومی باشد. زمان بازیابی نیز بیشتر از روش SWL می‌باشد. هر چند که، کل روش حدود 20 تا 45 دقیقه طول کشید، اما ممکن است از بیمار درخواست شود که به مدت 2 تا 3 روز در بیمارستان مانده و مقدار کافی نیز در خانه استراحت کند. مشابه با همه‌ی جراحی‌های دیگر، حتی این روش‌ها دارای خطرات حداقل مانند خونریزی، عفونت، آسیب به کلیه و اندام‌های مجاور می‌باشد.

اورتروسکوپی

این روش با استفاده از ابزاری به نام اورتروسکوپی انجام می‌شود. اورتروسکوپی یک ابزار تلسکوپی، نازک و بلند بوده که به مجرای ادرار وارد شده و از این طریق به مثانه و حالب وارد شده و باعث حذف سنگ‌ها می‌گردد. این روش عمدتا برای سنگ‌های موجود در حالب یا مثانه انجام شده و از این‌رو اورتروسکوپی نامیده می‌شود. در صورتی که اندازه‌ی سنگ بزرگ باشد، انرژی لیزر، امواج شوک یا انرژی الکتریکی به منظور شکستن سنگ به قطعات کوچک‌تر و حذف آسان آن‌ها از بدن استفاده می‌شود.
این روش نیز تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. با این‌حال، بیمار می‌تواند همان روز به خانه برود. عواقب این روش شامل خونریزی و عفونت می‌باشد. همچنین، اگر اندازه‌ی سنگ بزرگ باشد و حالب خیلی کوچک باشد، پزشک می‌تواند یک استنت را برای چند روز در حالب قرار داده و این روش به صورت برنامه ریزی شده انجام می‌شود.

جراحی غده‌ی پاراتیروئید

این جراحی تنها زمانی‌که علت وقوع سنگ کلیه بیماری به نام هیپرپاراتیروئیدیسم باشد، رخ می‌دهد. 4 غده‌ی پاراتیرئید در گردن قرار دارد. در هیپرپاراتیروئیدیسم این غده‌ها هورمون بیش از حدی ترشح کرده که این امر منجر به افزایش سطح کلسیم در بدن شده و بنابراین باعث سنگ کلیه می‌شود.
عمل جراحی به عنوان پاراتیروییدکتومی به منظور حذف این غده‌ها انجام شده و بنابراین باعث حذف علت تشکیل سنگ کلیه می‌گردد. جراحی تحت جراحی عمومی انجام شده و ممکن است 1 تا 3 ساعت اتفاق افتد. شما می‌توانید همان روز به خانه بروید اما بهبودی کامل ممکن است تقریبا 1 تا 3 هفته طول بکشد. مشابه با همه‌ی روش‌های جراحی دیگر، عوارض جانبی ممکن است شامل عفونت و خونریزی گردد. حذف کامل غده‌های پاراتیروئید نیز ممکن است باعث سطوح پایین‌تر کلسیم در بدن گردد. در رابطه با استفاده از این روش و بررسی جوانب مثبت و منفی آن با پزشک خود مشورت کنید.
بسیاری از سنگ‌های کوچک کلیه در صورتی‌که مایعات کافی مصرف شود، از طریق ادرار در عرض 48 ساعت عبور می‌کنند. در صورتی‌که قبلا سنگ کلیه داشته‌اید، احتمال ابتلاء دوباره شما نیز وجود دارد. بنابراین، نیاز به اقدامات پیشگیرانه توسط تغییر سبک زندگی و عادات غذایی وجود دارد. نوشیدن مقدار فراوان مایعات، داشتن رژیم‌های غذایی متعادل، مصرف متعادل کلسیم، سدیم، قند، ویتامین D باعث کاهش بروز خطر سنگ کلیه می‌گردد.